Tại sao phải tiêm ngừa uốn ván cho bà bầu?

Uốn ván là một căn bệnh nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong rất cao. Do đó bà bầu cần phải phòng ngừa từ sớm để đảm bảo an toàn. Trong bài viết này Doppelherz sẽ cùng các bạn giải đáp thắc mắc tại sao phải tiêm ngừa uốn ván cho bà bầu và những thông tin cơ bản về vắc xin ngừa uốn ván. 

1. Vì sao cần tiêm uốn ván cho bà bầu?

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới trong những năm cuối của thế kỷ 20, mỗi năm có khoảng 500.000 trẻ bị chết vì uốn ván sơ sinh. Tỷ lệ trẻ sơ sinh mắc uốn ván tử vong lên tới 95%.  

Bệnh uốn ván có thể dễ dàng lây qua vết thương hở. Vi khuẩn gây uốn ván có khả năng tiết độc tố mạnh gây ra các cơn co cứng cơ, đi vào máu và tấn công hệ thần kinh. Ở bà bầu, trực khuẩn uốn ván có thể xâm nhập trong lúc sinh nở theo đường sinh dục và gây uốn ván tử cung. Còn đối với trẻ sơ sinh, vi khuẩn uốn ván dễ dàng xâm nhập tại vị trí cắt và buộc dây rốn, dẫn đến nhiễm trùng uốn ván rốn sơ sinh.

Tiêm vắc xin uốn ván là cách phòng bệnh tốt nhất cho mẹ bầu và trẻ sơ sinh. Vì mầm mống vi khuẩn gây bệnh uốn ván luôn tồn tại trong tự nhiên, có thể lây nhiễm và gây bệnh cho chúng ta bất cứ khi nào. 

Do hậu quả nặng nề, vắc xin uốn ván đã được phổ biến trong các chương trình tiêm chủng toàn cầu, được khuyến cáo nên thực hiện với mọi đối tượng. Do đó tiêm vắc xin uốn ván cho bà bầu để bảo vệ chủ động cho cả mẹ lẫn trẻ sơ sinh là điều hết sức cần thiết. 

2. Phụ nữ mang thai nên tiêm phòng uốn ván khi nào?

Phụ nữ mang thai nên thực hiện theo đúng lịch tiêm phòng của trung tâm y tế dựa trên giai đoạn mang thai của mình. Về thời gian tiêm phòng, Thông tư 38/2017/TT-BYT của Bộ Y tế quy định như sau:

Với người chưa tiêm phòng, chưa tiêm đủ 3 mũi vắc xin hoặc không rõ tiền sử tiêm nên tiêm vắc xin uốn ván theo lộ trình sau:

Lần 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu;

Lần 2: Tiêm sau lần đầu tối thiểu 1 tháng;

Lần 3: Tiêm sau lần 2 tối thiểu 6 tháng hoặc vào kỳ thai sau;

Lần 4: Tiêm sau lần 3 tối thiểu 1 năm hoặc vào kỳ thai sau;

Lần 5: Tiêm sau lần 4 tối thiểu 1 năm hoặc vào kỳ thai sau. 

Với người đã tiêm vắc xin uốn ván đủ 3 mũi có chứa thành phần liều cơ bản nên tiêm vắc xin theo lộ trình sau:

Lần 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu;

Lần 2: Tiêm sau lần 1 tối thiểu 1 tháng;

Lần 3: Tiêm sau lần 2 tối thiểu 1 năm.

Với người đã tiêm vắc xin uốn ván đủ 3 mũi có chứa thành phần liều cơ bản và đã tiêm 1 liều nhắc lại nên tiêm theo lộ trình sau:

Lần 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu;

Lần 2: Tiêm sau lần 1 tối thiểu 1 năm.

Với phụ nữ mang thai lần đầu, chưa từng tiêm phòng uốn ván, chưa tiêm đủ 3 mũi cơ bản hoặc không rõ tiền sử tiêm vắc xin sẽ tiêm 2 mũi vào các thời điểm sau:

Mũi 1: Tiêm khi thai kỳ trên 20 tuần;

Mũi 2: Tiêm sau mũi 1 ít nhất 30 ngày hoặc trước khi sinh ít nhất 30 ngày.

Những phụ nữ đã tiêm phòng đủ 4 mũi uốn ván, mang thai lần 2 với mũi tiêm cuối trước 10 năm thì không cần phải tiêm nhắc lại uốn ván. Nếu thời gian tiêm phòng sau 10 năm thì nên tiêm nhắc lại 2 mũi uốn ván. Nếu ở thai kỳ trước, người mẹ đã tiêm đủ 2 mũi vắc xin uốn ván cách không quá 10 năm thì nên tiêm 1 mũi vắc xin từ tuần thai thứ 20 trở đi.

3. Các loại vắc xin uốn ván dùng vời mẹ bầu 

Vắc xin uốn ván cho phụ nữ mang thai hiện nay gồm 2 loại bạn có thể lựa chọn là vắc xin VAT (do Việt Nam sản xuất) hoặc vắc xin Boostrix (của Bỉ). Cả hai loại vắc xin này đều giúp cơ thể mẹ bầu tạo kháng thể chống lại vi khuẩn gây uốn ván và truyền 1 phần cho thai nhi, được cung cấp tại các Trung tâm tiêm chủng bệnh viện trên cả nước. Tuy nhiên lịch tiêm của 2 loại vắc xin là khác nhau, do đó mẹ bầu cần lưu ý để tiêm đúng thời điểm và đủ số mũi tiêm như sau:

3.1. Vắc xin VAT

Đối với người chưa tiêm hoặc không rõ tiền sử tiêm vắc xin hoặc chưa tiêm đủ 3 mũi vắc xin có chứa thành phần uốn ván liều cơ bản:

Mũi 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu.

Mũi 2: Tối thiểu 1 tháng sau mũi 1.

Mũi 3: Tối thiểu 6 tháng sau mũi 2 hoặc kỳ có thai lần sau.

Mũi 4: Tối thiểu 1 năm sau mũi 3 hoặc kỳ có thai lần sau.

Mũi 5: Tối thiểu 1 năm sau mũi 4 hoặc kỳ có thai lần sau.

Đối với người đã tiêm đủ 3 mũi vắc xin có chứa thành phần uốn ván liều cơ bản:

Mũi 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu.

Mũi 2: Tối thiểu 1 tháng sau mũi 1.

Mũi 3: Tối thiểu 1 năm sau mũi 2.

Đối với người đã tiêm đủ 3 mũi vắc xin có chứa thành phần uốn ván liều cơ bản và 1 liều nhắc lại:

Mũi 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu.

Mũi 2: Tối thiểu 1 năm sau mũi 1.

3.2. Vắc xin Boostrix

Trong mỗi thai kỳ, bà bầu chỉ cần tiêm duy nhất 1 mũi, nên tiêm 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ, và tiêm nhắc lại sau mỗi 10 năm.

Như vậy, tiêm vắc xin uốn ván cho bà bầu là rất cần thiết, kể cả với người đã có kháng thể do từng tiêm phòng trước đó. Vì thế mẹ bầu nên sắp xếp lịch và thời gian để tiêm đủ số mũi vắc xin cần thiết trước khi sinh, đảm bảo sức khỏe chính bản thân thai phụ cũng như thai nhi.

4. Những lưu ý khi tiêm phòng uốn ván cho bà bầu 

• Phụ nữ mang thai tuyệt đối không được tự ý đi tiêm phòng uốn ván mà cần tuân thủ đúng lịch tiêm theo giai đoạn mang thai của mình hoặc lịch của trung tâm y tế. 

• Không cần quá lo lắng về các triệu chứng sau tiêm vì đây là lúc vắc xin uốn ván bắt đầu hình thành kháng thể bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ nhiễm trùng. Các triệu chứng này thường không nghiêm trọng và sẽ nhanh chóng qua đi.

• Không nên dùng rượu bia sau tiêm và tuân thủ đúng lời dặn của bác sĩ vì 2 tuần sau tiêm phòng cơ thể mới tạo kháng thể uốn ván. 

• Nếu thai phụ tiêm uốn ván lần 2 có các triệu chứng như chân tay lạnh, da xanh tái, tiêu chảy, tim đập nhanh, khó thở,… cần ngay lập tức đến bệnh viện để được can thiệp điều trị kịp thời, tránh sốc phản vệ sau tiêm;

• Nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín, được chứng nhận của Bộ Y tế về tiêm chủng khi tiêm vắc xin uốn ván để đảm bảo an toàn cho mẹ bầu và thai nhi.

• Khi tiêm phòng uốn ván, thai phụ cần tuân thủ đúng theo hướng dẫn của nhân viên y tế về liều tiêm, thời điểm tiêm phòng.

5. Tác dụng phụ khi tiêm ngừa uốn ván cho bà bầu 

Chích ngừa uốn ván có tác dụng phụ không? Câu trả lời: tùy theo cơ địa phản ứng của mỗi người. Một vài người xuất hiện những phản ứng phụ mức độ nặng. Tuy nhiên, hầu hết mọi người chỉ gặp những phản ứng nhẹ nơi tiêm. Đây là hiện tượng cơ thể đang phản ứng lại để hình thành miễn dịch. Một số phản ứng phụ có thể gặp như:

5.1. Đau, nóng, đỏ hoặc sưng tại vị trí tiêm

Đau tại vị trí tiêm là một trong số những tác dụng phụ phổ biến nhất khi tiêm vắc xin uốn ván. Tình trạng đau sẽ giảm đi và mất hẳn trong vòng vài ngày. Tình trạng đau hoặc sưng chỗ tiêm có thể sẽ khiến bạn cảm thấy khó chịu. Bạn có thể uống các loại uống giảm đau không kê đơn (ví dụ như paracetamol).

5.2. Sốt

Những người tiêm vắc xin uốn ván có thể sẽ sốt nhẹ khoảng 38 độ C sau khi tiêm. Nếu gặp tình trạng này, bạn có thể dùng các loại thuốc hạ sốt không kê đơn (ví dụ như paracetamol). Tuy nhiên, nếu sốt cao liên tục trên 39 độ C, bạn nên đến gặp bác sĩ nhé!

5.3. Đau đầu, đau người

Bạn cũng có thể sẽ bị đau đầu hoặc đau mỏi nhiều nơi trên cơ thể sau khi tiêm vắc xin. Tác dụng phụ này sẽ sớm giảm đi trong thời gian ngắn. Bạn cũng có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau (như paracetamol) để giảm đau.

5.4. Mệt mỏi

Bạn có thể sẽ cảm thấy cơ thể mệt mỏi hoặc buồn ngủ sau khi tiêm phòng vắc xin uốn ván. Đây có thể xem là một tác dụng phụ khá phổ biến. Cũng giống như những phản ứng phụ khác, đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể và hệ miễn dịch của bạn đang làm việc để hình thành miễn dịch với bệnh uốn ván.

5.5. Buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy

Đây là những phản ứng phụ của vắc xin phòng ngừa uốn ván. Cứ trung bình 10 người trưởng thành tiêm vắc xin sẽ có 1 người gặp phải phản ứng phụ này. Nếu gặp phải phản ứng phụ này, bạn hãy nghỉ ngơi đầy đủ, bổ sung dinh dưỡng và nước đầy đủ; tránh ăn những thực phẩm có thể gây rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy.

Qua bài viết trên, Doppelherz mong rằng trả lời được câu hỏi tại sao phải tiêm ngừa uốn ván cho bà bầu và những thông tin cơ bản về vắc xin phòng ngừa uốn ván. Để được tư vấn thêm về thực phẩm bảo vệ sức khỏe, mọi người vui lòng liên hệ với Doppelherz theo số hotline 1800 1770 để được hỗ trợ.